President Lula nam deze week deel aan de Brics-top, een groep die tot dan toe bestond uit Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika. Elk lid oefende zijn vermogen uit om ideeën te weven en maakte van de gelegenheid gebruik om zijn visie op de wereld te uiten. De Braziliaanse president hield echter een toespraak vol retoriek waarin hij kritiek uitte op de geopolitieke dominantie van de G7, en dat vond China uiteraard leuk. Na de bijeenkomst, die de uitbreiding van het blok van vijf naar elf landen markeerde, werd het duidelijk dat het ontbreken van gedeelde doelstellingen onder de leden een belemmering vormt voor het blok om bekendheid te verwerven. Wat meer pragmatisme is niet overbodig.

De toespraak van Lula was doorspekt met verwijzingen naar milieukwesties en mondiale ongelijkheden. Dat klonk goed in de oren van diverse ideologische stromingen, maar ook bij het Braziliaanse publiek aan de linkerzijde. Hij stelde onder andere dat de Europese Unie geen ruimte zal krijgen om aan "groen neokolonialisme" te doen, en dat "we een bank willen oprichten die groter is dan het IMF".

De bijeenkomst van de Bric-landen, vergezeld door Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten, Egypte, Ethiopië en Iran, vond plaats op een moment dat de oorspronkelijke leden van de groep te maken hebben met verschillende agenda's. Die van Brazilië bestaat erin om het land te bevestigen in het leiderschap van het zogenaamde "Globale Zuiden" (Sul Global), een groep van ontwikkelingseconomieën, met (uiteraard) Lula aan het hoofd. Zuid-Afrika pretendeert zijn vlag te planten over het hele Afrikaanse continent en president Cyril Ramaphosa zwaaide dan ook naar zijn buren om zich bij de groep aan te sluiten, een gebaar dat als overdreven werd beschouwd door de Indiase premier Narendra Modi, die altijd al de voorkeur gaf aan een soberder beleid.

Het meest controversiële punt aan tafel was precies de toetreding van een reeks landen die het nieuwe blok nu al kenmerkt. Mede dankzij de Chinese regering toonden meer dan 40 landen al belangstelling; 23 van hen dienden al een officieel verzoek in. De huidige partners zijn het oneens over de criteria en de snelheid, iets wat China wil versnellen om terrein te winnen in het machtsspel met de Verenigde Staten. Dat spel is niet in het belang van Brazilië, omdat het de invloed van Lula in het blok zou kunnen verwateren. Bovendien wordt hierdoor de toon van antagonisme ten opzichte van het Westen, aangewakkerd door China, opgelegd.

Minister van Financiën Fernando Haddad bleef voorzichtig door te zeggen dat de opmars van de Brics niet betekent dat er sprake is van een krachtmeting met het ontwikkelde deel van de planeet. Celso Amorim, de speciale adviseur van Lula, was radicaler en zei dat "de wereld niet langer de dictaten van de G7 kan volgen". Hierbij mag herinnerd worden dat de Braziliaanse export naar de Verenigde Staten in 2022 steeg tot 37,4 miljard dollar, die naar de Europese Unie tot 50,9 miljard dollar. De export naar Afrika bedroeg 12,8 miljard dollar.

Het netelige onderwerp van de oorlog in Oekraïne kwam nauwelijks ter sprake. Lula vermeed opnieuw in alle bewoordingen te zeggen dat Rusland het binnengevallen land was. De aandacht ging vooral uit naar de economie en Lula maakte gebruik van de gelegenheid om zijn standpunt te herhalen dat Brazilië een permanent lid moest worden van de VN-Veiligheidsraad. Tot het laatste moment deed de Braziliaanse diplomatie pogingen om de Chinese regering ervan te overtuigen dat verlangen te steunen. In ruil daarvoor zou Brazilië China steunen om tientallen landen bij het Brics-blok te betrekken. Dat lukte niet.

Lula manifesteerde zich ook ten gunste van wijzigingen in het IMF en in de Wereldbank. De Braziliaanse president is ervan overtuigd dat het te bewandelen pad loopt via de Nieuwe Ontwikkelingsbank (NBD), de Bric-bank - momenteel voorgezeten door ex-president Dilma Rousseff - en via de creatie van een gemeenschappelijke munt voor commerciële transacties. Specialisten zijn het daar niet noodzakelijk mee eens en vinden dat een valuta niet zomaar door een decreet kan worden uitgevaardigd, maar dat er een solide gemeenschappelijke markt nodig is, wat bij de Brics niet het geval is.

Lula lijkt te vergeten dat het niet loont om verstrikt te raken in muf ruikende ideologieën. In de diplomatie speelt pragmatisme een hoofdrol.

Veja

Foto: Ricardo Stuckert/PR

Source: https://www.link2brazil.com/post/lula-de-lone-ranger